TAMİRHANENİN ÖNÜNE UÇAK MI PARK EDİLİR?

“Teknik can’dır…” demişti eğitmen derste. Arabası bile yoktu kabin memuru eğitimi alan öğrencinin, anlayamamıştı… Babasının arabasını servise götürdüğünde muhatap olduğu ustalar gibi sanmıştı çıraklıktan yetişen, yıllar geçtikçe kalfalıktan ustalığa terfi eden… Hani arabanda bir sorun yoksa uğramayacağın tamirhane çalışanı gibi. Uçak Bakım Teknisyeninin görevlerini, ve görev alanlarını anlattıktan sonra: “Teknik can’dır…” Diye tekrar etmişti hoca. Koskoca kaptanlar, idolü olan kabin amirleri dururken niye teknik can’dı ki? Hiç anlamamıştı.

10 Haziran 1990 günü British Airways’in 5390 sefer sayılı uçağı, Birmingham Havalimanı’ndan Malaga Havalimanı’na doğru havalandı. Kalkıştan 13 dakika sonra büyük bir patlama sesiyle ön sol kokpit camı dışarı fırladı. Ardından içeriyi bembeyaz bir sis bulutu kapladı. Uçağın sorumlu kaptan pilotu da, ön camın ardından dışarı fırlamış, ayakları ise uçağın lövyesine takılmıştı. Kokpite ulaştığında kaptanın durumunu fark eden kabin memuru, bir ayağını pedalların oraya, diğerini de koltuğun altına koyarak kaptan pilotu tuttu. Kabin amiri de kokpite gelerek arkadaşına destek oldu. Bir süre sonra kollarını hissetmemeye başlayan kabin memuru kabin amiriyle yer değiştirdi. Kabinden gelen diğer bir kabin memuru da kabin amirinin bulunduğu yere geçti. Uçak inene dek kaptanlarını bırakmadılar. Yardımcı pilot uçağı Southampton Havalimanı’na indirmeyi başardı.

Kaza sonrası yapılan incelemelerde uçağın 1 gün önce bakımdan çıktığı öğrenildi. Bazı uçak tiplerinde kokpit camı içeriden takılırdı. Böylelikle kabin içi basınç camı sabitlerdi. Ancak BAC 1-11 uçak tipinde kokpit penceresinin montajı dışarıdan yapılırdı. Cıvatalardaki en küçük zayıflık, kabin içi basıncın camı dışarı fırlatmasına sebep olabilirdi. Bakımdaki uçağın penceresini değiştiren teknisyen perçin değiştirirken uçağın elkitabını kontrol etmemişti. Pencereden çıkardığı 7 numara cıvataların yerine depodan yenisini almaya gitti. Depo görevlisi teknisyeninin BAC 1-11 uçağının penceresine 8 numaralı perçin takıldığı bilgisini paylaşmasına rağmen teknisyen uçaktan 7 numaralı perçinleri çıkardığını ve yerine aynı numaralı perçinleri takacağını söyledi. Gözkararıyla 7 numaralı perçinleri seçtiyse de gerçekte santimetrenin %1’i kadar daha ince bir cıvata seçmişti. Uçak bakım teknisyeninin el kitabından kontrol etmeden camdan söktüğü cıvatanın numarasını esas alması ve bulduğu perçini göz kararıyla seçmesi, uçağın camının havada fırlamasına neden olmuştu. 81 Yolcu ve 6 mürettebat hayatta kalmayı başarmış olsa da yaşanılan gerçek bir mucizeydi. Kabin memuru adayları işte bu vakayı duyduklarında öğrendiler uçak bakım teknisyeninin uçuş emniyeti için nasıl hayati bir önem taşıdığını. “Teknik can’dır.” Diye tekrar etti bazıları.

Uçuş operasyonu denilince insanların aklına teknolojinin kendilerine sunacağı yenilikleri içeren uçaklar, şık üniformasıyla dünyayı gezen havalı uçuş ekipleri ile hoş ve bakımlı kabin görevlileri gelir. Oysa ki, gerçek anlamda bir uçuş operasyonu birbirine kalın halkalarla bağlanmış uzun bir zincirdir. Zincirin her bir halkası operasyonun gerçekleşmesi için çalışan özel sertifikasyon sahibi birimlerden oluşur.

Havacılık eğitimlerinde özel bir yeri olan Ekip Kaynak Yönetimi(CRM) Eğitiminde bahsedilen ekip; kabin ya da kokpit değildir! Ekip kelimesi kokpit, kabin, hava trafik kontrolörü, uçuş harekat uzmanı, uçak bakım teknisyeni gibi bir uçuş operasyonunun emniyetli ve güvenli biçimde gerçekleşmesi için hummalı bir çalışma temposu içinde olan paydaşlardan oluşur. Zincirdeki halkalardan birisi görevini eksik ya da hatalı yerine getirirse zincir işlevini yerine getiremez. “Uçak kazalarının tek bir nedeni yoktur, genelde birden çok faktör bir araya geldiğinde kazalar oluşur” denilir. Birden çok faktörden kast edilen, bazen zincirdeki birden çok halkanın hatalı davranışı olabilir.

Bütün, tek tek parçaları topladığımızda elde edeceğimizden çok daha fazlasıdır. Aprondan bakınca; ekip bir bütündür. Bizler hem CRM’in gereği hem de ekip arkadaşının kader arkadaşı olduğu inancı ile tüm paydaşlarımızla organik bir bağ kurarız. Birlikte ortaya çıkardığımız sinerji, tek başımıza ayrı ayrı var olan kabiliyetlerimizden çok daha fazlasıdır. Bu bizlere ekip ruhunu aşılar, takım çalışması yaparken uçuş operasyonumuzu emniyetle tamamlamamıza yardımcı olur. Görev alanlarımız farklı da olsa diğer paydaşlarımızla beraber tek başımıza olabildiğimizden daha fazlası olmuş, ortak amacımıza hizmet ederken sanatçıların bahsettiği sahne tozu gibi olan apron tozunu yutmuş, havacılık sevdasına tutulmuşuzdur…

Kabinden bakınca, kabin amirinin uçağa gelir gelmez ilk yaptığı işlerden biridir Kabin Arıza Defteri’nde teknisyenin yazdıklarını okumak, yazılı olmayan bir arıza durumunda konuyla ilgili teknik bölümün haberdar edilmesini sağlamak, fazla veya eksik malzemelerin teslimini veya teminini teknik ekip yardımı ile yapmak, eğer uçuşta görevli bir teknisyen varsa kendisiyle koordineli çalışmaktır. Kabin, kokpit, teknik uçakbaşında ve yerde kule kontrolörleri, uçuş harekat uzmanları bir flarmoni orkestrasında ki konçertoyu kusursuz icra etmek üzere toplanmışlardır. Yolcular ise, bir virtiözün solo icrasını dinlerken arkada bulunan 100 kişilik orkestrayı görmezden gelebilirler…

2016 Yılının Atatürk Havalimanı’nda ki yoğunluk nedeniyle park pozisyonu sıkıntısı yaşanılan günlerinden birindeydi. Airbus 321 uçağı, önemli bir arızası olmamasına rağmen hangarın önüne park etmişti. Uçaktan inen yolcular otobüslere binerek terminal binasına taşınacaktı. Yolculardan biri durumdan mutsuz olmuş olacak ki, inmeden önce kabin amirine sordu: “Tamirhanenin önüne uçak mı park edilir, kardeşim?”

Uçak Bakım Hangarı’nın önünde inmeye yüksünür ama hangarın içerisinde canhıraş çalışan büyük bir ekibin olduğundan bihaber onların da emeğinin sonucu sağlanan emniyetli bir uçuş gerçekleştirdiklerinin farkında değildir. Yüzlercesinin olmadığı gibi… Arka planda neler olup bittiğinin bilincinde olsalar, uçaktan dışarı adım atar atmaz apronda karşılarına çıkacak ilk teknisyene teşekkür ederlerdi herhalde… Kabin Amiri yolcuya gülümser, kendisi de uçaktan inerken, hangarın heybetli binasından süzülen ışıklara bakar. Bilir ki, teknik can’dır… Karşısında duran devasa bakım hangarı bir tamirhaneden çok daha büyülü bir dünyaya açar kapılarını. Belki sabaha, belki öğlen uçuşuna yetiştirilecek kim bilir kaç uçak vardır içeride. Her bir uçağa takılan binlerce perçinin değeri, hiçbir şeyle ölçülemez.

Uçuş operasyonu gerçekleşmesi için zincir tam tur atmıştır. Yeni vardiyalarda, yeni ekip arkadaşlarıyla apron tozu yutacaktır bir kez daha şık üniformalar.